Spelbeschrijving

Als gevestigd leider kan je niet blijven stilzitten, het wordt tijd om je imperium verder te ontwikkelen. Ga op zoek naar onbekend grondgebied en sticht nieuwe steden en gebouwen op. Je zal uiteraard ook grondstoffen moeten verzamelen en profiteren van de belangrijke handelsroutes. Bovendien is het in deze beschaving erg belangrijk om de Goden aan jouw kant te hebben, vergeet dus niet om regelmatig iets te offeren en legendarische tempels in jouw steden te bouwen!

Als je aan de beurt bent heb je twee opties, je kan een nieuw gebouw oprichten of je kan offeren aan de goden. Om een gebouw op te richten speel je één van je kaarten boven je spelersbord. De kleur van de kaart zal bepalen welk type gebouw je op het bord mag zetten, dat moet bovendien grenzen aan één van je vorige gebouwen. Vervolgens mag je alle gebouwen van die soort activeren, daarbij ga je alle kaarten in die kolom van onder naar boven uitvoeren. De maritieme gebouwen zijn voornamelijk om te handelen, je kan er grondstoffen mee (ver)kopen tegen geld of punten. Met de productiegebouwen kan je grondstoffen produceren en met de wetenschappelijke gebouwen kan je extra kaarten trekken, nieuwe gebouwen verkrijgen of andere gebouwen activeren. Ook met de civiele gebouwen kan je munten of overwinningspunten verdienen afhankelijk van de grootte van je steden, met de militaire eenheden probeer je tenslotte de barbarendorpen (of je tegenspelers) aan te vallen en zo punten en/of munten te verzamelen. Het oprichten van gebouwen is uiteraard niet gratis, af en toe zal het dus gebeuren dat je geen gebouwen wil/kan oprichten. Op deze momenten kan je offeren aan de Goden. Het aantal kaarten dat je offert zal bepalen hoeveel je van de Goden terugkrijgt, de kaart die je bovenaan legt bepaalt aan welke God je offert en wat je zal krijgen. Neptunus (blauw) levert bv. extra goudmunten op, via de andere Goden kan je ook grondstoffen, punten, extra kaarten of extra gebouwen verdienen. Je krijgt er telkens één gebouw bij in de kleur dat je offert, daarna wordt je hand aangevuld tot vijf kaarten.

Tenslotte heb je nog de tempels, de paarse kaarten. Als je zo’n paarse kaart gebruikt om te bouwen neem je één van de beschikbare tempels uit de voorraad en plaats je die bij één (of meerdere) van jouw speelstukken op het bord. Tempels leveren aan het einde van het spel extra punten op als je aan de voorwaarden voldoet. Als je deze paarse kaarten gebruikt om te offeren gelden ze als joker, je kan dan kiezen tussen de eigenschappen van de vijf andere Goden. Het spel eindigt nadat alle tempels gebouwd zijn of alle barbarendorpen aangevallen zijn. Door het meest resterende aantal grondstoffen van een bepaald type te hebben kan je bovendien nog 2 overwinningspunten (per type) verdienen. De speler met de meeste punten wint het spel.

Onze mening

Deus was een titel waar we al lang naar uitkeken en was het geduld meer dan waard. Tijdens een spelletje Deus ga je op zoek naar goede combo’s tussen je kaarten. Vele kaarten zijn goed, maar je kan ze helaas niet allemaal bouwen. Welke kaarten wil je offeren aan de Goden en voor welke gebouwen ga je toch maar sparen? Één van de vele beslissingen die je in dit spel zal moeten maken. De grote verscheidenheid in de kaarten zorgt ervoor dat elk spel steeds verschillend is, de herspeelbaarheid is dus zeker oké. De startopstelling is afhankelijk van het aantal spelers en zorgt er meteen voor dat het spel optimaal tot z’n recht komt met zowel 2, 3 als 4 spelers. Deus is dus zeker ook aan te raden als je maar met twee bent, dankzij het kleine oppervlakte zit je nog steeds in elkaars vaarwater. We kunnen alleen maar toejuichen dat dit spel nu ook in het Nederlands verkrijgbaar is, deze tweetalige (NL/FR) editie bevat in elke taal een set kaarten met een duidelijk spelregelboek.

Conclusie: Een leuk en gevarieerd expertspel voor 2, 3 of 4 spelers!

Met dank aan Asmodee België!

Deus

Auteur: Sebastien Dujardin
Uitgever: Pearl Games
Aantal spelers: 2 – 4
Tijdsduur: ± 75 min.
Vanaf 14 jaar

Spelbeschrijving

Om het te maken in deze magische wereld zal je voortdurend van gedaante moeten verwisselen. Er zijn 10 rollen die je kan gebruiken, waaronder verzamelaars, heksen en druïden. Telkens je van gedaante bent veranderd zal je moeten beslissen of je de moedige of de laffe actie uitvoert. Het spreekt voor zich dat het eerste vaak beter is maar meer risico inhoudt, de kans bestaat namelijk dat je met lege handen achterblijft!

Aan het begin van elke ronde kiezen de spelers vier rollenkaarten, daarna komt de startspeler uit met één van deze kaarten. Hij moet daarbij bepalen of hij die rol moedig of laf wilt spelen: als je laf bent dan voer je de minst goede actie op de kaart meteen uit, niemand kan dit van je afpakken. Als je moedig bent en voorspelt de enige persoon in die rol te zijn moet je even afwachten of niemand van je tegenspelers moediger is dan jou. Alle andere spelers zijn nu verplicht om deze kaart open te leggen (als dit één van hun vier handkaarten is), ook zij beslissen daarbij of ze moedig of laf zijn. Enkel de laatste moedige speler kan de actie uitvoeren, dit is meteen de speler dat de volgende ronde als eerste een nieuwe rol zal uitspelen. Op deze manier wordt er verder gespeeld tot alle spelers hun vier rollenkaarten hebben uitgespeeld, daarna wordt er een nieuwe gebeurtenis voorgelezen en kiezen de spelers nieuwe rollen voor de volgende ronde.

Er zijn vier types van rollenkaarten: verzamelaars, heksen, druïden en de fee. Met een verzamelaar zal je oranje, groene of paarse toverdrankjes en soms ook toverstafjes kunnen verzamelen. Met de heks kan je naar aangrenzende gebieden vliegen en in het beste geval (als je moedig bent) ook toverdranken afleveren in ruil voor overwinningspunten. Ook met de druïden kan je toverdrankjes inleveren, als je die moedig kan uitvoeren krijg je er meteen twee punten bovenop. Tenslotte heb je de fee die met haar toverstafjes de wolken weg kan toveren, bewaar ze goed, want ze zullen op het einde nog punten opleveren!

Na 7 ronden eindigt het spel en volgt er een puntentelling. Met de bliksems op de verzamelde wolken kan je nog tot 30 punten verdienen, overgebleven grondstoffen kan je in een set van 3 of 4 verschillende nu ook omruilen tegen punten.

Onze mening

De verwachtingen voor Broom service waren hoog, een spel wordt namelijk niet zomaar genomineerd voor ‘Kennerspiel des Jahres’. Broom service is enkel in het Duits of in het Engels beschikbaar, maar de Nederlandse spelregels zijn online beschikbaar voor het grote publiek. De tekst op de kaarten vormt echter geen enkel probleem en had even goed achterwege kunnen blijven: de symbolen op de kaarten zijn zo duidelijk dat je niet eens moeite hoeft te doen om de tekst te lezen. Zelfs een 11-jarige speelde onze Duitse versie zonder problemen mee. Enkel de tekst op de gebeurteniskaart kan soms van belang zijn, maar met een overzicht bij de hand hoeft ook dat geen obstakel te zijn. Broom service is gewoon erg goed: trachten te voorspellen wat je tegenspelers willen doen en terwijl proberen optimaal te profiteren. Welke kaart speel je op welk moment, ben je moedig of ben je laf,… Allemaal keuzes die je zal moeten maken en toch zal het zelden langer duren dan 60 minuten! Wanneer je met minder dan vijf spelers aan tafel zit worden er één of meerdere rollen opengedraaid, een eenvoudige extra regel waardoor het spel met alle spelersaantallen even goed werkt, en dus zeker ook met twee spelers. Het basisspel op zich kan eerder als familiespel beschouwd worden, dankzij de extra varianten komt er steeds meer bij kijken en zal je meer keuzes moeten maken. Broom service werd hier ook zonder die extra mogelijkheden erg geapprecieerd, maar het is leuk dat de optie er is.

Conclusie: Broom service viel hier zeker in de smaak en mag nog vaak op tafel komen!

Met dank aan Ravensburger!

Broom Service

Auteurs: A. Pelikan & A. Pfister
Uitgever: Ravensburger
Aantal spelers: 2 – 5
Tijdsduur: ± 60 min.
Vanaf 10 jaar

Spelbeschrijving

Tuscany is een uitbreiding op Viticulture, waarover we een hele tijd geleden al een (korte) recensie schreven. Tuscany kunnen we echter niet zomaar een uitbreiding noemen, het bevat maar liefst 12 uitbreidingen én een solovariant. De auteur raadt aan om al het materiaal gesloten in de doos te laten en niet meteen alles aan het spel toe te voegen. Zo vermijd je niet alleen een onoverzichtelijk geheel aan nieuwe dingen maar creëer je meteen een hele ontdekkingstocht. Laat je verrassen en voeg elke keer een nieuwe uitbreiding toe!

De 12 uitbreidingen zijn verdeeld onder drie grotere delen, waarbij het aan te raden is om eerst alle uitbreidingen uit deel 1 toe te voegen (in een willekeurige volgorde). Dit is belangrijk aangezien sommige uitbreidingen gebaseerd zijn op een voorgaande uitbreiding. Één van de eerste (mini-)uitbreidingen zijn de mama en papa kaarten. Elke speler krijgt nu zo’n koppel toegewezen en begint daardoor met een andere achtergrond. Terwijl de ene speler meer geld krijgt krijgt de andere misschien al een structuur om te beginnen! Met de eigendommen kan je dan weer beslissen om één (of meerdere) velden te gaan verkopen om plots een hele som geld ter beschikking te krijgen. Je kan er later uiteraard voor kiezen om die velden terug te kopen indien je ze toch wenst te gebruiken. De patronage kaarten geven je een opdrachtkaart waarmee je aan het einde nog extra punten kan verdienen als je vb. een bepaald aantal structuren gebouwd hebt, al moet je die kaart dan wel eerst activeren door jouw patroon een willekeurige wijn van 5 jaar oud te leveren. Tenslotte heb je in deel één nog gevorderde bezoekerskaarten die het geluk van de kaarten grotendeels wegnemen, aangezien die nieuwe kaarten altijd goed zijn: zowel aan het begin als aan het einde van het spel.

In deel twee worden er nog nieuwe bezoekerskaarten aan het spel toegevoegd, deze keer met volledig nieuwe regels. Deze kaarten zetten deuren open voor strategieën die in het originele spel onmogelijk waren. De gele en blauwe bezoekerskaarten kunnen nu ook weggelaten worden. Een volgende grote verandering is het nieuwe speelbord waarbij nu niet enkel in de zomer en de winter maar ook in de lente en de herfst werkers worden geplaatst! Alle seizoenen worden nu actief gespeeld. Wanneer je naar het volgende seizoen past krijg je – afhankelijk van het uur dat je opstaat – nieuwe kaarten of andere leuke extra’s (vb. dat je druiven extra rijpen!). De volgorde van passen wordt vanaf nu ook belangrijk: je werkers worden meteen van het bord gehaald waardoor je plots interessante plaatsen creëert voor je tegenstanders, maar anderzijds kan je nu als eerste kiezen wanneer jij volgende keer aan de beurt komt. De nieuwe seizoenen creëren uiteraard ook nieuwe acties, zoals een landkaart waarop je kaarten kan verdienen en aan het einde graag meerderheden hebt om extra punten binnen te sprokkelen. Er is voortaan ook nog een manier om je wijn (en zelfs je kaarten) rechtstreeks te verkopen voor punten, zo is vanaf nu ook je overschot nog iets waard. Tenslotte is het scorespoor verlengt, eindigt het pas bij 25 punten en is er geen maximumlimiet meer wat de punten betreft. Een andere uitbreiding voegt dan weer speciale werkers toe. Niemand is uniek, toch? Een chef kan zomaar iemand anders van zijn plaats duwen om een actieveld te gebruiken, terwijl de politicus in ruil voor 1 lire nogmaals de bonus kan benutten. De verkoper laat je toe om een extra kaart te trekken, de reiziger kan je inzetten in voorbije seizoenen en de postman kan je in een toekomstig seizoen inzetten. Zo zijn er maar liefst 11 nieuwe werkers met elk hun eigen eigenschap, maar let op: er doen er slechts 2 mee per speelsessie. Tenslotte heb je in dit tweede deel ook nog nieuwe structuren in de vorm van kaarten, deze kunnen je bepaalde voordelen geven tijdens het spel, een nieuwe actieplaats die enkel jij kan benutten of extra inkomen (of punten) aan het einde van elk jaar.

In het derde deel komt de maffia opdagen, alle spelers krijgen een goed waarin de maffia handelt. Telkens wanneer jouw grote werker aan het werk wordt gezet zal je al dan niet moeten ruilen. Van zodra er een tegenstander in de buurt is ben je verplicht om te ruilen, anders kan je daar voor kiezen. Wie aan het einde het meest waardevolle goed heeft krijg 2 bonuspunten, het slechtste goed is één punt waard. Met de arboriculture uitbreiding kan je nu ook wat bijverdienen met de verkoop van ketchup en olijfolie. Je werkers zijn echter niet altijd blij met dat extra werk en hun humeur zakt, met alle gevolgen van dien. Maar wees gerust: af en toe een appeltje serveren doet wonderen. De allerlaatste uitbreiding laat je toe om ook kaas te verkopen. Hoe meer koeien op je erf, hoe meer kaas je kan produceren. Net zoals je wijn zal ook je kaas rijpen aan het einde van het jaar, maar pas op: niet té lang, anders wordt die rot! Hoe beter je kaas, hoe meer punten je zal verdienen wanneer je dit kan aanbieden aan een geïnteresseerde koper.

Onze mening

Viticulture was al een goed spel, nadat we de uitbreiding ontvingen voegden we al meteen een eerste mini-uitbreiding toe. We kregen al snel de commentaar van medespelers: “Is dat alles? Zo’n grote, dure doos voor iets dat nauwelijks verandering brengt?” Nee hoor, dat is dus helemaal niet alles! Die papa en mama kaartjes voegen weinig toe maar zijn voor ons (bijna) onmisbaar geworden. Het is gewoon zo’n leuk extraatje dat iedereen met een andere basis begint, zonder daarbij het gevoel te hebben dat de ene beter af is dan de andere. Dat geldt zowat voor alle uitbreidingen in het eerste deel, ze zijn leuk maar brengen geen grote verandering aan het spel. Het zorgt ervoor dat je het spel alleen maar beter leert kennen en je steeds meer zin krijgt om nieuwe uitbreidingen toe te voegen. De opdrachtkaartjes zijn leuk in die zin dat je punten kan verdienen door een willekeurige wijn te leveren, maar voor de opdracht zelf ben je soms ook wat afhankelijk van je tegenspelers. De grote veranderingen komen pas in het tweede deel, met name met het nieuwe bord. Het is ongeveer tijdens die speelsessies dat Viticulture evolueerde van een ‘heel goed’ spel naar mijn absolute nummer één van het moment. Er zijn nu zoveel (extra) mogelijkheden, verschillende strategieën, … Ik denk maar aan de nieuwe bezoekerskaarten, maar ook de volgorde van het passen of de nieuwe structuren. De speciale werkers zijn ook telkens heel leuk, aangezien je er slechts twee per speelsessie kan toevoegen wordt de herspeelbaarheid alleen maar groter: je wilt ze toch allemaal is gebruikt hebben, niet? Terwijl het tweede deel grote veranderingen aan het spel brengt voegt het derde deel alleen maar extra’s toe. Je kan tijd investeren in het maken van extra ketchup en/of olijfolie, maar het is helemaal geen noodzaak om een goed draaiend wijnbedrijf te runnen. We speelden het inmiddels heel wat keren, er staan ons nog twee speelsessies te wachten: de maffia en de kaasboeren moeten we nog spelen. Maar één ding staat vast, ook na die sessies zal Viticulture + Tuscany nog vaak op tafel verschijnen. Met zo’n geweldige uitbreiding zou je bijna het materiaal vergeten benoemen, maar ook dat is een extra woordje waard. Alle speciale werkers zijn unieke figuurtjes geworden en het ziet er allemaal weer heel leuk uit. Bovendien is de doos handig verdeeld zodat elke uitbreiding een apart plaatsje krijgt.

Conclusie: Viticulture was al goed, maar met Tuscany wordt het een waar avontuur!

Tuscany – Expand the world of Viticulture

Auteur: Jamey Stegmaier
Uitgever: Stonemaier Games
Aantal spelers: 1 – 6
Tijdsduur: ± 120 min.
Vanaf 14 jaar

Spelbeschrijving

Alle spelers treden in de sporen van de bekende ontdekkingsreiziger Marco Polo. Behaal overwinningspunten door contracten te vervolledigen en winstgevende steden te bezoeken. Contracten geven je uiteraard ook nog vele andere voordelen en van zodra je een stad bezocht hebt kan je genieten van hun lokale privileges. Elke speler krijgt bovendien één van de acht rollen toegewezen, zo krijgt Matteo Polo een extra dobbelsteen en elke ronde een nieuw contract, terwijl Berke Khan minder moet betalen en Mercator ex Tabriz mee profiteert van de acties van de tegenspelers.

Aan het begin van elke ronde dobbelen alle spelers hun vijf dobbelstenen, vervolgens kan elke speler om de beurt één van de zes mogelijke hoofdacties uitvoeren. Voor elk van die acties heb je uiteraard één of meerdere dobbelstenen nodig, de waarde van je dobbelsteen zal bepalen hoe vaak je die actie mag doen. Als je grondstoffen gaat halen met waarde 6 zal je uiteraard meer grondstoffen krijgen dan wanneer je diezelfde actie doet met waarde 1. En toch wil je niet voortdurend dobbelstenen met waarde 6, want die kosten je ook meer om in te zetten! Als nog niemand eerder die actie heeft gedaan heb je geluk, maar van zodra één andere speler dezelfde actie heeft gedaan moet jij de waarde van je dobbelsteen aan de bank betalen vooraleer je die actie mag uitvoeren. Naast het behalen van grondstoffen (op twee verschillende locaties) kan je ook geld inzamelen, contracten verkrijgen en reizen. Reizen kost uiteraard ook geld (en afhankelijk van je route misschien ook kamelen), daar waar je je reis eindigt kan je één van jouw handelsposten oprichten. Vanaf dat ogenblik kan je gebruik maken van de privileges in die stad, in sommige steden is dat een extra actieveld, andere steden leveren je aan het begin van elke ronde inkomsten op en in Beijing kan je zelfs tot 10 punten verdienen! Van zodra je je achtste handelspost hebt opgericht krijg je meteen 5 punten, voor je negende/laatste handelspost kan je nog eens 10 punten bij verdienen.

Bovenop de hoofdactie kunnen de spelers ook nog extra acties uitvoeren, zoals het vervolledigen van contracten. Van zodra je een contract en de benodigde grondstoffen bezit kan je deze inruilen, afhankelijk van het contract krijg je daar geld, punten, een gratis reisbeweging en/of een zwarte dobbelsteen voor krijgen. Zo’n zwarte dobbelsteen kan je ook steeds aankopen voor drie kamelen en kan je gebruiken om in je volgende beurt in te zetten voor een actie. Deze laten je toe om bv. twee keer in dezelfde ronde eenzelfde actie te doen, aangezien elke spelerskleur maar één keer op een actieveld mag liggen. De speler die als laatste heeft gereisd wordt de startspeler in de volgende ronde, na vijf ronden eindigt het spel en volgt de eindtelling. Je kan nu nog punten verdienen als je in de verschillende steden op je opdrachtkaarten een handelspost hebt achtergelaten, daarnaast krijg je nog één punt per 10 munten en wordt de speler met de meest vervolledigde contracten beloond met 7 bonuspunten.

Onze mening

Een spel van de makers van Tzolk’in? Onze interesse was meteen gewekt en na de eerste speelsessie waren we meteen verkocht! Marco Polo heeft alles wat je van een expertspel verwacht. Om te beginnen biedt het erg veel variatie en is de herspeelbaarheid dus vrij groot, de (actie-)kaarten in de steden zijn steeds anders, en met zo’n grote hoeveelheid aan kaarten zal je niet gauw dezelfde combinatie hebben. Bovendien ga je steeds anders spelen naargelang je rol en de opdrachtkaarten (om te reizen) die je aan het begin kreeg. Er zijn heel wat mogelijkheden in dit spel, je wilt reizen om van de privileges gebruik te kunnen maken (en om je opdrachten te vervullen!), anderzijds wil je ook graag contracten halen en vervullen. Voor dat alles heb je dan weer geld, grondstoffen en kamelen nodig en ook daarvoor heb je je dobbelstenen nodig. Veel te doen en je komt steeds te kort om alles te doen wat je graag zou willen doen, aan jou om keuzes te maken dus! De geluksfactor is in dit expertspel – ondanks het gebruik van de dobbelstenen – vrij miniem. Als je erg lage dobbelsteenwaarden hebt wordt dat bovendien gecompenseerd met geld of kamelen, die kamelen kan je dan weer gebruiken om te herdobbelen. Alle spelersrollen zijn heel goed en leuk, na een vijftal speelsessies kunnen we bovendien ook zeggen dat ze allemaal uitgebalanceerd zijn. Inmiddels hebben we wel de indruk opgedaan dat het vervullen van contracten niet over het hoofd gezien mag worden, het gebeurde meer dan eens dat een speler won die volledig voor het vervullen van contracten ging. Persoonlijk beviel het spel ons beter met 3 en 4 spelers dan met twee, in dat laatste geval liggen er dan wel drie ‘dummy’-dobbelstenen waardoor je niet naar hartenlust geld/grondstoffen kan verzamelen, maar zelfs dan is er weinig concurrentie en heeft het spel niet dezelfde spanning en uitdaging als met meerdere spelers.

Conclusie: Marco Polo is een nieuwe topper in de wereld der expertspellen!

Met dank aan Hans im Glück!

Marco Polo

Auteurs: S. Luciani & D. Tascini
Uitgever: Hans im Glück, 999 Games
Aantal spelers: 2 – 4
Tijdsduur: ± 80 min.
Vanaf 12 jaar

Spelbeschrijving

Terra Mystica: Vuur en IJs is een uitbreiding op Terra Mystica, waarvan er momenteel (nog) geen recensie op onze website staat. Deze uitbreiding bevat verschillende elementen, je kan zelf beslissen welke elementen je aan het spel toevoegt en welke niet. Één van die elementen is de nieuwe kaart. Aan de ene zijde van het bord heb je een volledig nieuwe kaart, de achterzijde is een variant op het bord in het basisspel. Er staat nu ook op hoe je geld aan het einde van het spel in overwinningspunten kan omzetten.

Je kan ook een nieuwe eindwaarderingstegel aan het spel toevoegen. Naast de gewone eindtelling kan je dan dus ook op een andere manier punten verdienen. Er zijn vier verschillende tegels, je kan er willekeurig één nemen of de leukste er uit kiezen. Met één van die tegels word je beloond voor nederzettingen aan de rand van het bord, met andere tegels kan je punten scoren voor elke cluster (van 1 of meer nederzettingen) of beloond worden als je Burcht en Heiligdom ver uit elkaar liggen.

De uitbreiding heeft ongetwijfeld zijn naam te danken aan de nieuwe volkeren in het spel, er zijn namelijk twee nieuwe ijsvolkeren, twee vulkaanvolkeren en twee variabele volkeren. Elk van deze volkeren heeft net zoals in het basisspel een speciale vaardigheid. Een ijsvolk kiest aan het begin meteen een startterein, met behulp van een zogenaamde ijsring duid je deze terreinsoort aan op je spelersbord. Bij het bouwen van je eerste twee nederzettingen mag je twee gratis transformatiecirkels leggen op dit terrein. Later in het spel zal je één spade nodig hebben om dit terrein en de aangrenzende terreinen in je transformatiecirkel naar ijs te transformeren. Ook de vulkaanvolkeren kiezen aan het begin een startterrein, maar mogen geen terrein kiezen dat eigendom is van een andere speler. Aan het begin mogen ze op dezelfde manier als de ijsvolkeren twee nederzettingen plaatsen, maar vanaf dan heeft je startterrein geen betekenis meer. Om terreinen te transformeren zal je voortaan geen spades meer kunnen gebruiken, afhankelijk van je volk zal je daar kracht of elementen voor moeten gebruiken! Tenslotte heb je nog de gedaanteverwisselaars en de waterwandelaars. De gedaanteverwisselaars kiezen net als bij de ijsvolkeren voor een thuisterrein, maar nu speel je ook effectief met de speelstukken van de gekozen kleur! Van zodra je je burcht hebt gebouwd kan je in ruil voor drie krachtblokjes van thuisterrein veranderen. Ook de waterwandelaars kiezen een startterrein en spelen met de gekozen kleur. Zij zullen tijdens het spel geen spades nodig hebben om terrein te transformeren, in plaats daarvan plaatsen ze bij het begin van het spel al hun priesters op de terreinen in hun transformatiecirkel. Wanneer ze een priester krijgen (de manier waarop is niet van belang) mogen ze die van deze cirkel nemen, vanaf dat moment kan je je ook gratis vestigen op het zojuist ontdekte terrein.

Daarnaast bevat de uitbreiding nog twee nieuwe speelmogelijkheden. Met de variabele beurtvolgorde is niet alleen de speler die als eerste past belangrijk, maar is het ook belangrijk wanneer de andere spelers passen. Je hoeft dan niet meer klokwijzerszin te spelen, je speelt gewoon in volgorde van het passen tijdens de vorige ronde. Tenslotte heb je nog het veilen van volkeren, waarbij er even veel volkeren uit de zak worden getrokken als dat er spelers zijn. De spelers beginnen met 40 punten en kunnen nu bieden op een bepaald volk.

Onze mening

Terra Mystica: Vuur en IJs is een uitbreiding in de pure zin van het woord. Het spel wordt helemaal niet veranderd, wat voor ons ook niet nodig was, het voegt gewoon nieuwe elementen toe. Terra Mystica was al een heel gevarieerd spel, met 14 verschillende volkeren was er steeds keuze genoeg. Nu kan je dus kiezen uit 20 verschillende volkeren, waarbij de zes nieuwe wel even wennen zijn. Vooral de vulkaanvolkeren zijn niet eenvoudig om meteen onder de knie te hebben, zeker de drakenmeesters die krachtblokjes moeten verwijderen om terrein te kunnen transformeren brachten ons in het begin wat uit balans. Maar uit het basisspel wisten we al dat niet alle volkeren even simpel zijn om mee te spelen, sommige moet je gewoon wat ‘leren’ kennen, dat is in deze uitbreiding dus ook het geval. Ook bij deze volkeren geldt: hoe beter je ze leert kennen, hoe leuker het wordt! De nieuwe kaart is oké, maar wij waren (zelfs na 13 speelsessies) het bord uit het basisspel zeker nog niet beu. Voor ons maakt het dus helemaal niet uit of we de nieuwe of de oude kaart gebruiken. Anderzijds had je op het bord uit het basisspel al een aantal vaste plaatsen waar je je startnederzettingen wilde plaatsen, door de nieuwe kaart kan je dus een compleet nieuwe weg op gaan. De nieuwe eindwaarderingstegels zijn wel leuk aangezien je je nu op drie dingen kan focussen om nog (veel) punten te scoren aan het einde. De fiches om volkeren te kiezen/trekken vinden we een goede toevoeging, wij hadden ook al iets gelijkaardigs thuis om willekeurig een volk te trekken. Leuk dat dit nu ook bij het spel hoort! Of je de volkeren aan het begin veilt kan je volledig zelf bepalen, maar voor ons hoeft dat niet. Spelers die van mening zijn dat het ene volk beter is dan het andere kunnen uiteraard wél voor de veiling kiezen. Ook de variabele beurtvolgorde is een geslaagde toevoeging.

Samenvattend is alles in deze uitbreiding gewoon leuk, maar het is niet zo dat het spel hierdoor echt beter/anders wordt. Terra Mystica komt hier de laatste tijd minder op tafel, op het eerste zicht lijkt het niet dat de uitbreiding daar verandering in zal brengen. Al zijn we wel blij dat we het spel – dankzij het willen spelen van de uitbreiding – toch wel weer op tafel kwam. Als Terra Mystica voortaan op tafel komt kan dat even goed zonder als met de uitbreiding zijn.

Conclusie: Terra Mystica Vuur & IJs voegt leuke elementen toe aan het basisspel.

Met dank aan White Goblin Games!

Terra Mystica: Vuur & IJs

Auteurs: Jens Drögemüller & Helge Ostertag
Uitgever: White Goblin Games
Aantal spelers: 2 – 5
Tijdsduur: ± 90 min.
Vanaf 12 jaar

Spelbeschrijving

Beeld je eens in: je vergezelt Henry VI op zijn reis doorheen Europa en brengt zo bezoeken aan de vele gebieden die eigendom zijn van de familie Staufer. Je maakt gretig gebruik van deze reis en je helpt je gezanten en edellieden naar de machtsvolle posities in de zes regio’s.  Wie staat er na vijf rondes op de beste positie?

In het midden van het spelbord staan de familieleden van alle deelnemers, deze zullen steeds bepalen wie er aan de beurt is. De speler wiens familielid bovenaan staat is eerst aan de beurt en kan kiezen tussen twee mogelijke acties: nieuwe figuren uit de voorraad halen of figuren op het speelbord plaatsen. Afhankelijk van de gekozen actie plaats je je familielid aan de juiste kant. Om figuren uit de voorraad te halen kies je één van de 4/5 verschillende mogelijkheden (afhankelijk van het spelersaantal): één nobele, twee gezanten, een gezant en een nobele, … Onder elk van deze opties ligt aan het begin ook een schatkist, als die daar nog steeds ligt mag je dus ook die schatkist er bij nemen! De andere optie is om één van je figuren op het speelbord te plaatsen, de kosten die daaraan verbonden zijn moet je ook betalen met figuren. Enerzijds heb je de reiskosten: daar waar Henry VI aanwezig is valt die kost weg, maar hoe verder je uit zijn buurt gaat, hoe meer figuren je zal moeten betalen. Vervolgens heb je ook de plaatsingskost, die aangegeven staat bij elke positie. Die prijs kan oplopen van 3 tot 7, waarbij de duurdere plaatsen doorgaans meer invloed zullen hebben. Alle figuren die betaald moeten worden zullen in een welbepaalde volgorde in de betaalregio’s komen te liggen. Ook wanneer je een figuur op het speelbord zet kan je de schatkist nemen die onder de ingenomen plaats lag. Sommige schatkisten leveren punten op aan het einde van het spel, anderen geven je dan weer voordelen in de vorm van goedkopere reis- of plaatsingskosten. De paarse kisten kan je omruilen tegen een prestigekaart, en die kaarten kunnen in elk spel anders zijn. Nadat elke speler drie keer aan de beurt is geweest eindigt de eerste ronde en volgt er een puntentelling in één of twee steden. Één van die steden werd aan het begin van het spel bepaald, de andere hangt af van verschillende factoren (vb. met de minst overgebleven schatkisten of met de meeste figuren). In elk van deze steden wordt de meerderheid gecontroleerd en ontvangen de betrokken spelers overwinningspunten en eventueel andere voordelen. Daarna verdwijnen de figuren in deze steden weer naar de voorraad. De schatkisten worden aangevuld en Henry VI wordt verplaatst, de figuren in de betaalregio’s die Henry passeert gaan terug naar hun eigenaars. Vervolgens wordt de beurtvolgorde voor de volgende ronde bepaald: eerst komen alle familieleden die in de vorige ronde figuren uit de voorraad hebben gehaald, daarna de anderen.

Na vijf ronden worden de figuren in de gewaardeerde regio’s niet verwijderd, ze zijn echter nog van belang voor de eindtelling. Elke speler kreeg aan het begin van het spel namelijk drie kaarten die hem/haar extra punten kunnen opleveren aan het einde. Één kaart levert je 12 op als je de meerderheid hebt in de vernoemde stad, met een tweede plaats kan je alsnog 6 punten verdienen. De andere kaarten leveren nog bonuspunten op naar gelang de plaats en de kostprijs van de figuren die op dat moment nog op het speelbord staan. Ook de ongebruikte schatkisten leveren nog punten op. De speler die daarna de meeste punten heeft wint het spel.

Onze mening

Die Staufer was een spel waar we al lang naar uit keken, er was voor Spiel 2014 weinig over bekend, maar toch sprak het ons aan. Het lezen en uitleggen van de spelregels ging traag aangezien het gewoon erg veel kleine regeltjes zijn die je moet kennen. Gelukkig zijn de spelregels erg duidelijk geschreven. Het spel zelf speelt dan weer heel vlot, eens je het allemaal door hebt lijkt het spel héél snel te gaan. Je bent dan ook maar 15 keer aan de beurt en het spel is al gedaan. In die 15 beurten heb je het gevoel dat je erg veel kan doen, maar elke keer opnieuw zal je keuzes moeten maken. Er is erg veel interactie en je kan vaak pas tijdens jouw beurt bepalen wat je gaat doen, want misschien heeft je voorganger net die plaats ingenomen die jij op het oog had! De manier waarop de beurtvolgorde wordt bepaald zit ingenieus in elkaar en maakt de beslissing die je neemt soms nog belangrijker: wil je in een volgende ronde als eerste of als laatste aan beurt komen? Als eerste kan soms interessant zijn omdat je dan snel de beste plaatsen kan innemen, maar de laatste speler heeft soms in de hand in welke regio er gewaardeerd zal worden.

Een ander groot voordeel is de herspeelbaarheid: de volgorde waarin de regio’s gewaardeerd worden is elke keer anders, alsook de punten die te winnen zijn. Daarnaast hebben de schatkisten (die ook steeds anders liggen) ook een grote invloed op wat je wilt doen en kan je tijdens elke speelsessie andere prestigekaarten nemen. Ook die maken het spel telkens heel verschillend, waardoor wij het alvast graag nog eens op tafel leggen. Met twee spelers kon het spel ons helaas minder overtuigen, maar met drie en vier spelers was het voor ons echt top. Het materiaal is mooi en door de lichte illustraties geeft het drukke bord toch geen overweldigende indruk.

Conclusie: Die Staufer is een verborgen parel die dreigt te verdwijnen in de massa.

Met dank aan Hans im Glück!

Die Staufer

Auteur: Andreas Steding
Uitgever: Hans im Glück
Aantal spelers: 2 – 5
Tijdsduur: ± 60 min.
Vanaf 10 jaar

Spelbeschrijving

De Russische stad ‘Sint Petersburg’ werd in 1703 opgericht en kreeg al snel naam en faam voor de vele bekende gebouwen die vandaag de dag nog steeds de vele bezoekers fascineren. Als je ergens wilt geraken dan moet je beginnen met werkkrachten in dienst te nemen. Zij leveren geld op dat je dan weer kan spenderen aan gebouwen. Vergeet de invloed van de edelmannen echter niet, want ook zij zijn belangrijk voor een goede leiding! Je stad zal alsmaar uitgroeien, het geld stroomt binnen, misschien breek je één van je marktkramen wel af om een heus paleis in de plaats te bouwen?

Sankt Petersburg verloopt over verschillende ronden, elke ronde bestaat uit vier fases. Aan het begin van zo’n fase worden er kaarten van de bijhorende fase opengedraaid (werkkrachten – gebouwen – edellieden – upgrades), vervolgens krijgen alle spelers elk om beurt de kans om één van de openliggende kaarten aan te kopen, dat kan dus ook een kaart zijn dat er al uit een vorige fase/ronde lag. De kostprijs (vermeld op de kaart) wordt aan de bank betaald en de kaart komt in jouw stad te liggen. Je kan er ook voor kiezen om een kaart op hand te nemen, die kan je dan later in het spel nog bouwen. Je kan passen als je geen kaart wilt/kan kopen, maar als het de volgende keer terug aan jou is kan je gerust terug meespelen als je dat wenst. Nadat alle spelers achter elkaar hebben gepast eindigt de fase en krijgen alle spelers inkomsten. In de eerste fase (werkkrachten) leveren alle groene kaarten geld en/of punten op. Tijdens de volgende fasen worden er steeds kaarten bij opengedraaid tot er 10 kaarten op het bord liggen, hoe meer er dus de vorige ronden gekocht werd, hoe meer kaarten er nu worden opengelegd. Verder verlopen alle fases op exact dezelfde manier, waarbij de gebouwen elke ronde punten en de edellieden geld en/of punten opleveren. Met de kaarten in de laatste fase kan je bestaande gebouwen/werkkrachten upgraden, je betaalt dan een bijkomende kost om een bestaande kaart te vervangen door een betere.

Na deze laatste fase worden alle kaarten naar onder geschoven, deze kunnen in de komende ronde aangekocht worden met een korting van 1 roebel. Deze kaarten tellen echter wél mee in het totaal van 10 kaarten dat op het bord mag liggen, dus ook nu: hoe meer er gekocht werd in de vorige ronde/fase, hoe meer kaarten er worden aangevuld. Het spel eindigt aan het eind van de ronde waarin één van de stapels kaarten leeg is. Naast de punten die de spelers tijdens het spel verzamelden krijgen ze nog punten naargelang het aantal verschillende edellieden dat ze in hun stad hebben, dat kan oplopen tot 55 punten! Tenslotte krijgen de spelers nog 5 minpunten voor elke kaart die ze nog op handen hebben en 1 pluspunt per 10 roebel in hun bezit.

Wat is er nieuw in de tweede editie?

De achterkant van het bord kan je gebruiken voor het “nieuwe” Sint-Petersburg, waarin een nieuwe – gele – fase wordt geïntroduceerd met marktkaarten. Bij aankoop van zo’n marktkraam krijg je bepaalde voedingswaren, het aantal voedingswaren dat je hebt wordt in een tabel op het bord bijgehouden. Aan het einde van de fase krijg je niet alleen geld zoals aangegeven op je gele kaarten, maar ook punten naar gelang het aantal voedingswaren je bezit. Voor elk van de zes voedingswaren krijgen de spelers met de meeste voedingswaren punten, die punten worden elke ronde meer en meer. Daarnaast bevat deze editie ook 6 aparte modulen die je aan het spel kan toevoegen. De eerste module bevat paarse kaarten, kaarten die je op hand moet nemen en in een latere beurt kan uitspelen. Ze laten je toe om vb. een gebouw van een tegenstander te kopiëren of om een gebouw uit de aflegstapel te zoeken, maar ook om twee keer na elkaar aan beurt te komen en nog veel meer. Een tweede module voegt extra kaarten toe aan de bestaande decks en de derde module geeft elke speler een bepaalde assistent. Dankzij deze assistent kan de speler gedurende het hele spel korting krijgen op één bepaald type van kaarten. De gebeurteniskaarten uit de vierde module worden naast het bord gelegd en kan je voordat je je beurt uitvoert gebruiken, je kan er je handlimiet mee verhogen of 6 roebel mee verdienen, maar je kan ook een kaart aan het speelbord toevoegen of een andere kaart uit de aflegstapel zoeken. De vijfde en zesde module voegen tenslotte opdrachten en obstakels toe. Wat de opdrachten betreft: je krijgt er drie en je kiest aan het einde van het spel zelf welk van de drie je wilt inzetten om extra punten te verdienen. De meeste kaarten leveren punten op naargelang de kaarten in je stad, maar je kan ook extra punten verdienen als je het meeste geld of veel voedingswaren bezit. De obstakels worden aan het begin van het spel aan het scorespoor gelegd bij de waarden 10, 20, 35, 50 en 70. Drie van deze obstakels zullen je geld/punten opleveren bij het passeren, het aantal geld of punten dat je ontvangt is afhankelijk van de kaarten in je stad. Bij de twee andere obstakels zal je moeten voldoen aan de voorwaarden vooraleer je mag verdergaan. Zolang je niet aan de opdracht voldoet gaan de punten die je op dat moment verdient verloren, je moet namelijk blijven staan. Van zodra je wél aan de voorwaarde voldoet (vb. x-aantal rode/blauwe/gele/groene kaarten bezitten) krijg je een kleine beloning en kan je opnieuw punten verdienen.

Onze mening

 Wij kenden het klassieke spel nog niet, maar we speelden het spel eerst zonder, en daarna met de nieuwe modulen. Over het algemeen kunnen we alvast zeggen dat deze klassieker ons aangenaam verrast heeft, een spel met vrij eenvoudige spelregels en toch heel wat diepgang en keuzes. Het feit dat de edellieden wat uit balans waren en wel héél doorslaggevend waren bij de eindtelling wordt in het nieuwe Sint-Petersburg beter gecontroleerd door de invoering van de extra marktfase. Maar toch blijven de edellieden wel heel doorslaggevend en kan je best proberen voorkomen dat één van je medespelers er in slaagt om heel wat verschillende edellieden aan te kopen. Dankzij speciale marktkaarten kan je tot vier voedingswaren per type verzamelen, maar deze marktkramen kosten je elke ronde opnieuw een hele som geld waardoor je nauwelijks nog op andere dingen kan spelen. Op die manier kan je dan wel ontzettend veel punten verdienen tijdens het spel, maar die grote voorsprong werd bij ons nog wel ingehaald door een speler met veel verschillende edellieden. De balans is dus beter, maar de edellieden blijven nu eenmaal kaarten die je niet over het hoofd mag zien, met of zonder de marktkramen. Ook de toevoeging van de zes modules is leuk, de één al wat meer dan de andere. Vooral de laatste module, met de obstakels, vonden wij een erg leuke toevoeging. Die zorgt ook meteen voor een bepaalde balans in het spel: elke speler is verplicht x-aantal (verschillende) gebouwen in eenzelfde kleur te hebben vooraleer die weer punten kan bijverdienen, het voorkomt dus ook dat één speler zich gaat focussen op één type van kaarten. Wij zullen het spel vanaf nu steeds mét deze obstakels spelen, een echte aanrader! Ook de paarse kaarten uit module één zorgen voor een leuke toevoeging, en de opdrachten zijn een leuk extraatje waar je rekening mee kan houden. De korting van de assistenten is mooi meegenomen maar maakt geen groot verschil, maar de gebeurteniskaarten werden bij ons steevast over het hoofd gezien. De illustraties zijn naar ons mening wel mooier dan de klassieke versie, maar neigen zo nét iets te veel naar een foto, maar dat is uiteraard een kwestie van smaak. De spelregels staan duidelijk beschreven zodat zowel spelers die het nog niet als diegenen die het klassieke spel wél kenden vlot kunnen lezen. Met twee spelers kon het spel ons totaal niet overtuigen, het begon leuk maar werd gewoon veel te langdradig aangezien de decks even dik waren. Het duurt met twee spelers dus veel te lang vooraleer je door zo’n stapel heen bent en het spel eindigt. Met meerdere spelers is het een spel dat we graag nog eens op tafel leggen.

Conclusie: Een klassieker opgetild naar een hoger niveau!

Met dank aan White Goblin Games!

Sankt Petersburg

Auteur: Bernd Brunnhofer & Karl-Heinz Schmiel
Uitgever: White Goblin Games
Aantal spelers: 2 – 5
Tijdsduur: ± 60 min.
Vanaf 10 jaar

Spelbeschrijving

In Royals keren de spelers even terug naar de 17de eeuw, waar ze elk in de huid kruipen van een nobel figuur en heerser van Europa proberen te worden. Verzamel de juiste landkaarten en kom aan de macht in de vele Europese steden. Versla je tegenstanders en zorg dat jij een Europese meester wordt doorheen de drie tijdperken. Afhankelijk van je macht en je posities zal je bonussen verkrijgen.

Als je aan de beurt bent ben je verplicht om nieuwe kaarten op hand te nemen. Je hebt daarbij twee opties: of je neemt drie landkaarten, of je neemt één landkaart en één intrigekaart. Bij de landkaarten kan je steeds kiezen tussen drie openliggende kaarten of de gedekte stapel. Na deze actie kan je ook één of meerdere kaarten uitspelen om zo enkele posities op het bord in te nemen. Elke stad heeft twee vacante posities, elk van die posities vraagt een bepaald aantal landkaarten. Door dat aantal kaarten (in de bijhorende kleur) uit te spelen kan je één van jouw blokjes op die stad leggen. Bovendien kan je ook meteen een blokje leggen op de bijhorende edele. Als je de eerste bent om in die stad een blokje te leggen mag je meteen de bijhorende stadsbonus nemen, dit zijn al meteen je eerste punten. Wanneer een stad reeds bezet is door een blokje van een tegenstander kan je deze stad overnemen, je zal dan bovenop de normale kostprijs ook nog een intrigekaart in de juiste kleur moeten uitspelen! Het blokje van je tegenstander wordt vervolgens aan de kant geschoven: jij wordt de nieuwe heerser in dat gedeelte van de stad. De stadsbonus wordt in dit geval niet doorgegeven, die blijft bij de eerste eigenaar.

Van zodra de stapel landkaarten uitgeput is volgt een tussentijdse puntentelling. In elk van de vier landen wordt er gecontroleerd wie de meeste macht heeft, deze speler krijgt de bijhorende puntenfiche. Ook diegene die op de tweede plaats komt wordt nog beloond, maar voor de overigen blijft er helaas niets over. Na deze puntentelling wordt de stapel geschud en gaat het spel gewoon verder, na de derde puntentelling eindigt het spel. Ook tijdens het spel zijn er punten te sprokkelen, naast de eerder vermelde stadsbonussen kan je ook een landbonus verkrijgen door in elke stad van een bepaald land vertegenwoordigt te zijn. Tenslotte kan je ook een bonus krijgen van zodra je een blokje hebt liggen op elke edelman. Aan het einde van het spel worden deze edelen verdeeld onder de spelers, elke edele gaat naar de speler die er de meerderheid heeft. Bij een gelijke stand word ‘de puzzel’ uit elkaar gehaald waardoor beide spelers een half schilderij, en dus de helft van de punten krijgen. Diegene die in totaal de meeste punten heeft wint het spel.

Onze mening

Royals is een puur meerderhedenspel dat velen op een andere manier beginnen. Sommigen gaan in het begin meteen voor vele (en vaak ook kleine) stadsbonussen terwijl anderen meteen sparen om later een grotere slag binnen te halen. Als je er echt met de overwinning vandoor wil dan kan je maar best de beide manieren combineren en proberen zo veel mogelijk in het oog te houden. De stadsbonussen zijn zeer gegeerd in het begin, later moet je ook aandacht besteden aan de landbonussen, de tussentijdse tellingen en vooral: de meerderheden op de edellieden. Wij ontdekten gedurende onze speelsessies dat het niet bij iedereen in de smaak valt: je neemt kaartjes en met wat geluk heb je dan setjes waarmee je een blokje kan leggen. Het voelt bovendien erg abstract aan. Als je dan ook niet erg geïnteresseerd bent in meerderheden kan je er beter niet aan beginnen. Anderen waren dan weer enthousiaster, je kan wel wat geluk gebruiken bij het nemen van de kaarten, maar je probeert uiteraard het beste uit je kaarten te halen. Daarover zijn de meningen dus zeer verdeeld, maar wij hebben het spel met veel plezier gespeeld en leggen het graag nog eens op tafel.

Het materiaal heeft daar zeker iets mee te maken. Het opzetten is snel gedaan: alle bonussen hebben een unieke vorm en kleur en er staat erg duidelijk aangeduid waar alles moet komen te liggen. De edellieden in de vorm van een puzzel zijn erg leuk gevonden. Je leest in vele spelregels dat je de punten moet verdelen bij een gelijke stand, nu kan je dat ook letterlijk doen! Het deck zal je wel moeten voorbereiden naar gelang het aantal spelers, iets zeer belangrijk dat nogal gemakkelijk vergeten wordt. Dat aangepast deck maakt wel dat het spel in balans is met de verschillende spelersaantallen. Ondanks het aangepaste deck kon het spel ons met twee spelers toch niet boeien, de spanning voor het behalen van meerderheden is totaal verdwenen. Als je tegenstander de meerderheid heeft ga je automatisch met de tweede plaats lopen van zodra je er één blokje bezit, je hoeft geen schrik te hebben dat een andere speler ook die nog van je af snoept!

Conclusie: Royals is eenvoudig expertspel voor diegenen die houden van meerderheden!

Met dank aan ABACUSSPIELE!

Royals

Auteur: Peter Hawes
Uitgeverij: Abacusspiele
Aantal spelers: 2 – 5
Tijdsduur: ± 60 min.
Vanaf 10 jaar

Spelbeschrijving

In ZhanGuo ben je de missionaris van de keizer, je hebt de belangrijke maar moeilijke opdracht gekregen om mee te werken aan het proces om één keizerrijk te maken. Je zal moeten meewerken aan de stadsmuren en alle infrastructuren. Je hebt slechts vijf ronden de tijd om het allerbeste uit je kaarten te halen. Verbeter je persoonlijke krachten, richt gebouwen op, vraag versterking of verplaats je soldaten.

Aan het begin van elke ronde krijgen alle spelers 6 kaarten op hand. Elk om beurt zullen de spelers één van deze kaarten uitspelen, na 6 beurten is de ronde dus alweer gedaan. Een kaart kan je inzetten op twee manieren: onder je persoonlijk spelersbord schuiven om bepaalde krachten te krijgen of op het speelbord leggen om één van de zes mogelijke acties uit te voeren. Als je een kaart onder je spelersbord schuift krijg je markers in dezelfde kleur als je kaart (je krijgt aan het begin 2 oranje, 2 beige en 2 bruine kaarten). Als dit de tweede of derde kaart in hetzelfde gebied is krijg je meerdere markers maar ontstaat er ook onrust in dat gebied. Als er té veel onrust aanwezig is kan je in die regio geen paleizen meer bouwen of niet meer profiteren van de voordelen van die kaarten. De kaarten onder je spelersbord geven je bepaalde voordelen bij het uitvoeren van de acties. Telkens je één van die acties uitvoert leg je een kaart op het speelbord, de waarde (en dan vooral: of die stijgt of daalt) zal bepalen of je van de voordelen op je spelersbord zal kunnen genieten of niet. De eerst mogelijke actie is het bouwen van stadsmuren, hiervoor heb je werkers uit verschillende gebieden nodig. Hoe meer werkers, hoe sterker je muur en hoe meer punten je aan het einde kan verdienen. Ook om een paleis te bouwen heb je werkers nodig, je krijgt dan meteen even veel punten als het aantal kaarten onder je spelersbord. Het verbaast je niet dat je met een andere actie werkers kan in dienst nemen. Anderzijds kan je ook soldaten in dienst nemen, voorgesteld door witte, grijze en rode blokjes. Deze blokjes kan je met een andere actie van plaats veranderen, van zodra je drie verschillende blokjes in eenzelfde gebied hebt kan je ze spenderen om een gouverneur te sturen naar het bijhorende gebied op het speelbord.

Tijdens het spel houd je best de opdrachten in de gaten, aan het begin van het spel wordt bepaald aan welke voorwaarden je moet voldoen om extra punten te krijgen. Je ziet er o.a. in welke gebieden je gouverneurs en paleizen moet plaatsen, maar ook waar je stadsmuren moet oprichten. Als je aan die opdracht voldoet leg je je schijfje erbij, als je aan twee of drie opdrachten in dezelfde regio voldoet wordt de som van die punten zelf vermenigvuldigd met twee of drie! Na 5 ronden eindigt het spel, naast de puntentelling van de opdrachten wordt er ook in elk gebied gecontroleerd wie de meerderheid aan gouverneurs heeft. Ook daarmee kan je nog 9 punten per gebied (+ 3 punten per gouverneur) scoren. Tenslotte worden de scorekaarten bij de stadsmuren geteld, hoe sterker je muur, hoe beter die score. Diegene die daarna de meeste punten heeft wint het spel!

Onze mening

ZhanGuo is een expertspel met vele kleine regeltjes, wees ervan bewust dat in de spelbeschrijving hierboven heel wat details ontbreken, maar we kiezen er dan ook voor om een algemene beschrijving te geven. Tijdens het spelen heb je echter helemaal niet het gevoel dat je een moeilijk spel speelt, alle acties staan erg duidelijk geïllustreerd op de kaarten en op het speelbord. Het is daarom ook erg duidelijk om uit te leggen en het speelt vervolgens heel vlot. Het spel winnen is dan weer een andere zaak, er zit zodanig veel in dit spel dat het steeds een hele uitdaging vormt om het optimaal te spelen. Je wilt kaarten gebruiken om vele krachten te krijgen, maar als je veel kaarten onder je spelersbord schuift heb je nog maar weinig kaarten over om acties uit te voeren. Je zal dus moeten zoeken naar de gulden middenweg! Je gaat ook op zoek naar goede combo’s, schuif krachtige kaarten onder je spelersbord en profiteer dan volop van je krachten door de bijhorende acties uit te voeren. Aangezien de waarde van de kaart van belang is als je een kaart speelt zal je goed moeten plannen, al ben je ook wel wat afhankelijk van de andere spelers: misschien speelt je voorganger net een kaart waardoor jij niet meer kan stijgen? Dan zal je gauw een ander plannetje moeten bedenken!

Het spel speelt steeds anders, zowel de opdrachten als de scorekaarten bij de stadsmuren zijn steeds verschillend. Na enkele speelsessies hebben we toch het gevoel dat we het spel steeds op een andere manier speelden, de bovengenoemde variatie en de grote verscheidenheid van de kaarten leiden je steeds in een andere richting. We hebben wel gemerkt dat het erg belangrijk is om te voldoen aan de opdrachten, als je daar weinig scoort is de kans erg klein dat je het spel zal winnen. Naar ons gevoel komt ZhanGuo het best tot zijn recht met vier spelers, al viel het spel ook met 2 en 3 spelers in de smaak. Het streven naar de meerderheid gaat heel anders maar vooral de concurrentie op de stadsmuren is groot: er zijn per stadsmuur slechts drie plaatsen! Met drie is die concurrentie er enkel nog wat betreft de sterkte van de stadsmuren maar met twee spelers kan je niet meer spreken van concurrentie. ZhanGuo is bovendien voorzien van mooie en vooral heel gebruiksvriendelijke illustraties.

Conclusie: ZhanGuo behoort zeker tot de betere spellen dat we de laatste tijd speelden, een toppertje!

Met dank aan What’s Your Game!

ZhanGuo

Auteurs: Marco Canetta & Stefania Niccolini
Uitgever: What’s Your Game?
Aantal spelers: 2 – 4
Tijdsduur: ± 90 min.
Vanaf 12 jaar

Spelbeschrijving

In The Golden Ages staat elke speler aan de leiding van een hele beschaving. Doorheen de vier tijdperken zal je je beschaving ten volle laten ontwikkelen, daarvoor ga je technologieën ontwikkelen, kunstenaars opleiden en gebouwen oprichten. Het belangrijkste mag je echter niet uit het oog verliezen: nieuwe continenten ontdekken en steden oprichten in afgelegen gebieden!

Aan het begin van een tijdperk zullen de spelers elk om beurt een continenttegel op het speelbord leggen, de wereldkaart ziet er steeds groter uit! In het eerste tijdperk plaats je je hoofdstad met drie soldaten op deze tegel, vanaf de volgende ronden kan je kiezen of je jouw hoofdstad al dan niet verplaatst. Daarna voeren alle spelers elk om beurt één van de 8 mogelijke acties uit tot wanneer alle spelers een gouden eeuw gestart zijn. Voor vier van die acties heb je één van je soldaten nodig, zo kan je met de actie ontdekkingsreiziger een soldaat verplaatsen en op je nieuwe locatie een stad oprichten. Je ontwikkelde technologieën bepalen op dat moment hoe ver je soldaat kan reizen. Het grondstofsymbool waar je eindigt neem je op dat moment onder controle, ook hier bepalen je technologieën hoeveel inkomen je daarvoor ontvangt. Met de actie bouwvakker kan je een gebouwkaart nemen en op één van je beschikbare velden leggen. Aan het begin van het spel heb je maar één bouwveld beschikbaar, door technologieën te ontwikkelen kan je tot drie beschikbare bouwvelden bezitten. Tenslotte kan je een soldaat ook opleiden tot kunstenaar en daarvoor drie overwinningspunten in ontvangst nemen of hem laten afreizen naar een gebied dat onder controle staat van een tegenspeler, de aanvaller betaalt hiervoor de aangegeven kostprijs en ontvangt een willekeurig roemfiche.

De technologieën kwamen al vaak aan bod, je kan dus uiteraard ook een nieuwe technologie ontwikkelen door de aangegeven kost te betalen. Voor deze en de drie volgende acties heb je geen beschikbare soldaat nodig. Je kan ook een wonder aanschaffen, de eigenschappen van die wonderen verschillen elke eeuw. Doorgaans geven ze een onmiddellijk effect (voordeel) en/of een effect als je de kaart activeert, maar enkele kaarten geven ook punten aan het einde van het spel. Een andere mogelijke actie is dus het activeren van zo’n kaart, je kan daarmee een wonder of een gebouwkaart activeren en het bijhorende voordeel krijgen. Tenslotte kan je een gouden eeuw starten, wat wilt zeggen dat je in deze ronde niet meer mee speelt. Telkens het jouw beurt is ontvang je nu 2 goud. De eerste speler die een gouden eeuw start mag bovendien een ‘oordeel van de geschiedenis’ kiezen, deze kaart bepaalt hoe de puntentelling aan het einde van de ronde voor alle spelers zal verlopen. Nadat alle spelers een gouden eeuw gestart zijn vindt die puntentelling plaats, waarna alles wordt voorbereid voor een volgend tijdperk. Na vier tijdperken eindigt het spel en ontvangen de spelers nog punten voor hun overige geld, roemfiches en ontwikkelde technologieën. Tenslotte maakt elke speler zijn toekomstige technologie bekend, een doelstelling die je aan het begin van het spel kreeg. Als je hierin geslaagd bent ontvang je 8 bonuspunten. De speler met de meeste punten wint het spel.

Onze mening

Aanvankelijk hadden we geen idee wat we van The Golden Ages moesten verwachten. De spelregels lezen vlot en zijn erg duidelijk geschreven, de speluitleg wordt bovendien erg eenvoudig door de duidelijke illustraties. Alle mogelijke acties staan duidelijk getekend op de spelersborden, de symbolen op de kaarten en/of technologieën staan ook nog eens uitgeschreven op een overzichtsblad. Helaas wilt dit niet zeggen dat de illustraties bij ons in de smaak vallen, maar dat is iets persoonlijk. Het spel zelf speelt heel vlot en heeft veel diepgang. Dankzij de vele mogelijkheden zijn er verschillende wegen die kunnen leiden tot de overwinning, je probeert tijdens elke speelsessie iets anders. Vaak wordt je strategie gedeeltelijk bepaald door je doelstelling en beschavingskaarten, die laatste geven je gedurende elke eeuw een bepaald voordeel. Bovendien kan je dankzij die beschavingskaarten ook bepaalde wonderen aan een goedkopere prijs krijgen, maar die afbeeldingen zijn dan weer erg klein en onduidelijk. Na de actie waarbij je een tegenstander kan aanvallen ontvang je een roemfiche, dat is meteen ook het gedeelte dat we het minst kunnen appreciëren in dit spel: de waarden van die roemfiches gaan van 2 tot 6. Hoe vaker je aanvalt, hoe meer je er moet voor betalen. Het kon dan ook op weinig appreciatie rekenen dat iemand die meerdere keren aanvalt minder of even veel punten kan verdienen dan iemand die slechts één keer aanvalt, het verschil tussen 2 en 6 is wat ons betreft te groot. Het idee van de gouden eeuw is dan weer heel interessant: als je vroeg past kan je nog veel geld verdienen én kiezen hoe de puntentelling die ronde verloopt. Anderzijds kan dat ook in je nadeel spelen, aangezien je tegenspelers dan nog aan beurt komen en er misschien nog wel voor kunnen zorgen dat die puntentelling dan in hun voordeel is!

The Golden Ages is een goed expertspel dat erg leuk en vlot speelt, we hebben het spel steeds met plezier op tafel gelegd en ook onze medespelers waren steeds overtuigd. Toch hebben we niet altijd zin om het spel te spelen, maar dat komt vermoedelijk omdat het niet volledig ons genre van spel is. Het spel is op zijn best met drie of vier spelers, het kan perfect met twee spelers maar is in die situatie iets minder interessant. Met vier spelers komt alles beter tot zijn recht en wordt de wereldkaart veel meer uitgebreid dan met twee spelers.

Conclusie: The Golden Ages is een vlot expertspel.

Met dank aan Quined Games!

The Golden Ages

Auteur: Luigi Ferrini
Uitgever: Quined Games
Aantal spelers: 2 – 4
Tijdsduur: ± 75 min.
Vanaf 12 jaar