Jullie weten ondertussen wel dat Ravensburger België (en Nederland) een dochterbedrijf van het grote Ravensburger in Duitsland is. Maar wat brengen ze hier op de markt, en is dat exact hetzelfde als wat er in Duitsland in de winkels verschijnt? Neen, helemaal niet! In het gezelschap van een collega-directeur gaat Dave Vonk twee keer per jaar naar Ravensburg om alle nieuwigheden te testen. Daarna wordt er een beslissing gemaakt en kiezen ze die spellen die het best in de Belgische en Nederlandse markt passen. Dat is bovendien in overleg met alle buurlanden, als zij de enigen zijn die een meertalige versie van een spel willen is de kans klein dat die er ook effectief komt. Wat de Nederlandstalige versies betreft proberen België en Nederland zoveel mogelijk samen te werken en ervan te profiteren dat ze samen maar één taal hebben, voor de Franstalige versies in Wallonië zijn ze bijna volledig afhankelijk van de beslissingen van Frankrijk. Wanneer een spel  vertaald wordt dan doen ze beroep op de werknemers in het Nederlandse kantoor van Ravensburger, als het erg grote projecten zijn wordt het doorgegeven aan een vertaalbureau.

We zullen in de Lage Landen dus nooit evenveel Ravensburger-titels zien als in Duitsland. De reden daarachter is vrij eenvoudig: de Nederlandstalige markt is gewoon niet zo groot als de Duitse. In Duitsland heeft Ravensburger een andere status, ze kunnen heel veel titels uitbrengen in heel uiteenlopende genres. Iets wat ze in België en Nederland gewoon niet kunnen, als er geen 2500 exemplaren verkocht kunnen worden heeft het weinig nut om een Nederlandstalige versie te maken! Neem bijvoorbeeld de tiptoi-reeks: Duitsland heeft meer dan 50 tiptoi boeken, daarvan zijn er maar 10 vertaald naar het Nederlands. In Duitsland kunnen ze het zich permitteren om 12 titels per jaar te introduceren, binnen een relatief kleine markt als de onze heeft dat gewoon geen nut.

En wat met alea? Enkele toppers zoals Bora Bora, Puerto Rico, Broom Service of La Isla… die verschijnen op de markt met twee logo’s: één van alea en één van Ravensburger. Alea heeft een goede naam binnen de echte spelersmarkt en is voor 100% eigendom van Ravensburger, daarom dat op al deze spellen de twee logo’s verschijnen, ze maken gebruik van twee goede namen. In Duitsland zit één persoon die zich full time bezig houdt met alea. Een tijdje geleden waren niet alle spellen van alea hier vlot verkrijgbaar, maar dat is nu weer anders. Alles van alea wordt hier verdeeld, maar dan wel in de talen die er zijn, het originele product met Duitse (en vaak Engelstalige) spelregels. De Nederlandstalige handleiding kan gedownload worden via de website, maar de echte spellenfreaks zijn dat meestal gewoon en maken daar geen punt van. Anderzijds zullen ze voor deze reeks nooit extra promotie voeren. Ze verdelen de spellen hier maar besteden verder meer aandacht aan kinderspellen. Dat is ook zo met het nieuwste Broom service, er is alvast veel vraag naar (mede door de nominatie voor Kennerspiel des Jahres 2015), maar toch wordt het niet extra gepromoot.

Tenslotte vroegen wij ons af wat het meest verkochte Ravensburger spel is, daar moest Dave Vonk geen seconde over twijfelen: Doolhof (of het Franse “Labyrinth”)! Het recent verschenen “La Cucaracha” doet het ook héél goed en kreeg de prijs Speelgoed van het Jaar. Maar over al die jaren is dat uiteraard nog niet zover als Doolhof, Doolhof bestaat inmiddels 30 jaar en verkoopt nog steeds even goed. Ook Bunny Hop en Bert Bever verkopen goed. En wat dan met het aloude Memory? Als je de website van Ravensburger afschuimt kom je telkens heel wat nieuwe memory-spellen tegen! Als je het hele assortiment van memory bekijkt is dat uiteraard hartstikke goed, indien je alle verschillende thema’s optelt, afgaande op één titel blijft het Doolhof. Elk kind is zot van memory, het gekke is dat je als ouder gewoon steeds keihard verliest. Kinderen hebben zo een goed geheugen. Het is een hele goede oefening dat elk jong kind gedaan heeft, in principe kan het ook voor ouderen, al komt het daar niet op tafel. Memory is een spel dat al voor 50 jaar onveranderd is, het blijft gewoon kaartje omdraaien, meer niet. Elk jaar verschijnen er nieuwe licenties, elk thema dat past bij kinderen onder de 7 jaar is ideaal om een memory spel rond te maken. De verkoop van een topper als Puerto Rico staat niet eens in verhouding met het assortiment van kinderspellen.

Wat mogen we in de nabije toekomst van Ravensburger verwachten? Broom service is net gelanceerd op de markt, vanaf september mogen we ook de Nederlandstalige versie van La Cucaracha Loop verwachten. Bovendien zijn ze ook aan het brainstormen over hele grote puzzels, nog groter dan de puzzel met 32000 blokjes! Al zijn ze wel nog aan het bekijken of dat effectief haalbaar zal zijn. In de 3D-puzzelreeks mogen we het Vrijheidsbeeld verwachten, in de tiptoi-reeks zal een boek over ridders verschijnen en op hobbygebied komt er een nieuwe experimenteerdoos.

Wegens het succes van de vorige aflevering ‘achter de schermen’ besloten we nogmaals een uitgever op te zoeken en eventjes te kijken hoe alles er daar aan toe gaat. Ditmaal was Ravensburger aan de beurt! We vonden hen in Brussel, aan de voet van het imposante Atomium, in de Brussels Trade Mart. Dave Vonk, Marketing & Product Manager voor België én Nederland stond ons te woord.

Het werd ons al snel duidelijk dat Ravensburger België en Nederland nauw samenwerken. In België wordt er vanuit de showroom gewerkt, waar je meestal twee dames kan vinden. Één van hen is verantwoordelijk voor de verkoop, de andere dame zorgt voor de service wanneer er klachten over het materiaal e.d. binnenkomen, daarnaast doet zij ook een gedeelte marketingondersteuning. Verder werken er ook nog twee vertegenwoordigers voor Ravensburger België en is er één Sales Manager die daarboven staat. Dave is verantwoordelijk voor de twee landen en werkt daarbij vooral vanuit Nederland, met e-mail en internet is dat geen enkel probleem, al probeert hij toch minstens één keer per week naar Brussel af te zakken. De financiële en logistieke afdeling vind je in Nederland, het magazijn en de productie zit in Ravensburg, Duitsland.

Dit inmiddels grote bedrijf werd in 1883 opgericht door Otto Maier en zette Ravensburg op de kaart door deze stadsnaam te ontlenen. Helaas is Ravensburg nét iets te ver van onze deur, anders zouden we het Ravensburg-museum maar al te graag eens bezoeken. Neem zeker eens een kijkje als je in de buurt op vakantie bent. Het bedrijf is inmiddels ook 52 jaar actief in Nederland en bijna 30 jaar in België.

Een tiptoi-rally in het Ravensburger-museum

Oké, het magazijn en de productie ligt nog steeds in Duitsland. Dat wilt dus zeggen dat hier in België geen spellen ontwikkeld worden, maar wat als Jantje uit Gent morgen een prototype komt voorstellen? Daar staan ze in Brussel uiteraard voor open, al moet je er rekening mee houden dat er honderden ideeën binnenkomen en die zeker niet allemaal even goed zijn. Als ze in Brussel erg overtuigd zijn van een nieuw concept is dat nog niet voldoende, dan gaat het idee mee naar Duitsland en wordt daar gekeken of dat spel internationaal kan werken of niet. Het redactie team in Duitsland weet perfect wat werkt en wat niet, maar vooral: wat écht bij Ravensburger past. Elk nieuw spel moet uiteraard in de lijn en de filosofie van Ravensburger passen, ze zijn geen productiehuis dat zomaar alle spellen die kant-en-klaar worden aangeboden produceert.

Ravensburger focust zich niet alleen op gezelschapsspellen maar heeft vier grote pijlers. Vroeger hadden de puzzels, de spellen en het hobbymateriaal elk een even groot aandeel binnen het bedrijf, sinds een tijdje is de hele tiptoi-afdeling daarbij gekomen. Hier enkele afbeeldingen uit de showroom:

De Puzzelcollectie

Collectie aan spellen, mét het segment van alea

Het hobby-gedeelte

De nieuwste pijler: de collectie tiptoi, met boeken, spellen en dieren!

Ben je benieuwd naar het meest verkochte spel van Ravensburger en wil je graag meer weten over de band met Alea? Kom dan binnen twee dagen terug voor deel 2!

We lazen in de vorige twee delen van deze reeks welke spellen bij Asmodee binnenkomen en of deze al dan niet vertaald worden. De meeste spellen verlaten het depot echter dezelfde dag alweer, hun nieuwe bestemming: de winkels!

De showroom van Asmodee is grotendeels in twee verdeeld. Het ene gebied kunnen we voor het gemak ‘het kindergedeelte’ noemen, het andere deel is zowat een droom voor alle bordspelers onder ons. In dat kindergedeelte vinden we de TOPPS kaarten zoals van Pokémon, Violetta, Star Wars en nog veel meer. Misschien is dit wel de goudmijn van het bedrijf? Je vindt er ook veel kinderspellen, spellen die elk jaar worden vernieuwd. Momenteel zag je daar vooral de nieuwe spellen in dat gamma met o.a. Miss Kipik en Kriebelkoe, maar volgende keer ziet dat gedeelte van de toonzaal er misschien alweer heel anders uit! Naast dit alles vind je er ook knuffelbeertjes en het gamma van SentoSphère met o.a. Aquarellum. Dit is het gedeelte waar de mensen bij Asmodee het vaakst mee bezig zijn, maar dit gedeelte zorgt er tegelijkertijd voor dat ze het zich kunnen permitteren om zo’n uitgebreid ‘volwassen’ gamma te verdelen. Dat volwassen gamma staat uitgebreid tentoongesteld in het andere gedeelte van de zaal.

In die droomzaal worden die vele spellen uiteraard eerst getest, de verkopers en marketingmedewerkers moeten hun product goed kennen om het te kunnen verkopen: spelen maakt dus onderdeel uit van hun job! Je kan een spel als Five Tribes moeilijk aan de man brengen als je geen flauw idee hebt waarover het gaat. Er komen bijna dagelijks winkeliers op bezoek in de showroom, op zoek naar nieuwe spellen voor hun doelgroep. Ze proberen sommige spellen uit, bekijken alles goed in detail en krijgen advies van de verkopers van Asmodee. Er is een goede band tussen de winkels en de verkopers, iedereen kent iedereen in het milieu.

De winkels geven op hun wijze ook feedback aan Asmodee. Ze laten weten of bepaalde spellen wel of niet werken, Asmodee bekijkt dan wat ze daaraan kunnen doen. Als een spel heel populair is en goed verkoopt, dan geeft de verkoper dat door aan andere winkels, hij vertelt welke spellen er momenteel goed verkocht worden en raadt hen aan dat ook in te voeren. Omgekeerd kan natuurlijk ook, wat als een spel niet goed werkt? Dan is het aan de marketingmensen om de mensen aan het spelen te krijgen, de beste manier om mensen te motiveren tot kopen. Het is voor de doorsnee klant erg moeilijk om een spel te kopen, er is zulk een groot gamma en ze weten niet goed wat nu juist het beste spel is in hun situatie. Daarom is het belangrijk om de mensen te doen spelen, net zoals ze voor een boek ook graag een korte inhoud lezen alvorens het aan te schaffen. Daarom worden er verschillende evenementen georganiseerd. Er worden spellen gedemonstreerd in winkels of op beurzen, er worden toernooien georganiseerd en nog veel meer!

Er worden recensies geschreven, maar wat dan met een slechte recensie? Wij hebben er geen moeite mee om te schrijven dat we een spel niet goed vinden, maar wat denkt de uitgever daar dan van? Dat is toch ook geen reclame? De uitgever verwacht van ons om eerlijk te zijn, anders komen de lezers toch niet terug. Iedereen heeft zijn eigen smaak, sommigen zijn verzot op coöperatieve spellen, anderen moeten er niets van weten. Bij recensenten is dat net hetzelfde verhaal. Zolang er geschreven wordt waarom een spel wel of niet goed bevonden wordt kunnen de lezers steeds hun eigen mening vormen. Die hoeft niet altijd dezelfde te zijn als die van de recensent.

Als we spreken over ‘de winkels’ is dat heel algemeen, we hebben het dan over de kleinere speciaalzaken maar eveneens over de grote ketens als Carrefour of Dreamland. Toch zijn niet alle spellen van Asmodee in al die winkels te verkrijgen! Nieuwe spellen voor veelspelers worden in het begin alléén naar de kleinere speciaalzaken uitgevoerd, dit zijn de winkels waar de veelspelers op zoek gaan naar de nieuwste titels. Het omgekeerde is ook het geval: de meeste kinder-/actiespellen, meestal spellen met batterijen, gaan meteen naar de grotere ketens en vind je niet terug in de kleinere winkels. Die laatste staan vaak nogal weigerachtig tegenover alle spellen met batterijen. Het systeem waarop de spellen dus aan de winkels worden aangebracht is zeer afhankelijk van het product zelf.

Spellen zoals Time’s Up of Jungle Speed werden in het begin alleen verkocht in de kleinere speciaalzaken, maar nu vind je ze overal. Toch is er wel degelijk een verschil tussen een Time’s Up uit een grote keten of hetzelfde spel uit een kleine winkel! In een grote keten is het belangrijk dat een spel opvalt in de rekken tussen de vele andere spellen, het moet dus een grote doos zijn! De prijs van deze exemplaren ligt dan wel wat lager maar het materiaal is ook verschillend. In een kleine winkel, die niet veel plaats heeft en dus kleinere doosjes verkiest, krijg je voor je geld een kwalitatieve houten totem. In de grote dozen uit de ketens vind je een plastic totem. Als je het spel in een andere winkel koopt verschilt dus niet enkel de prijs, maar ook de doos en het materiaal. Het is niet zo dat zo’n grote doos daarom minderwaardig materiaal heeft, de kwaliteit en het spel zijn nog steeds even goed, maar een doorsnee gezin hecht er helemaal geen belang aan of het nu een houten of een plastic totem krijgt. De veelspelers vinden het ‘mooie materiaal’ vaak een pluspunt.

Wij willen het personeel van Asmodee, met name Claudia en Jan, bij deze nogmaals bedanken voor de vriendelijke ontvangst en de antwoorden op onze vele vragen!

In deel 1 van deze minireeks kon je al lezen dat Asmodee veel meer spellen verdeelt dan wat je misschien had kunnen vermoeden. Enerzijds heb je de spellen die afkomstig zijn uit de verschillende studio’s die tot de Asmodee groep behoren, anderzijds heb je spellen van uitgevers die Asmodee Benelux verdeelt maar die niets te maken hebben met hun moederzetel in Frankrijk. Vandaag gaan we wat dieper in op die laatste groep: Waarom wordt een spel soms wel en soms niet vertaald? Waarom is het in het Frans verkrijgbaar maar (nog) niet in het Engels?

Alles is afhankelijk van de licenties en contracten die bij het product horen. Enerzijds heb je licenties voor het product, anderzijds voor de taal, het hangt er dus vanaf wélke licentie ze krijgen. Denk maar aan de spellen van IELLO, Asmodee verdeelt de Franse edities maar heeft in principe niets te maken met de Engelse… die worden door een andere distributeur verdeeld. Ook het overbekende ‘Pandemie’ heeft een hele achtergrond. In het Nederlands verdeelt Asmodee enkel het basisspel, terwijl ze in het Frans alles van Pandemie verdelen. De uitbreidingen op het basisspel worden dan weer verdeeld door Enigma Bergsala, onder de naam Zman. Het contract bepaalt dus steeds wie wat doet.

Maar het kan nog straffer, soms vind je twee identieke spellen, in dezelfde taal, in een verschillend doosje en dus van verschillende uitgevers. Dat is het lot van de kaartspelletjes van Amigo: deze worden tweetalig vertaald (Frans en Nederlands). Asmodee heeft de licentie voor die vertaling, maar 999 Games heeft die licentie ook. Dan krijg je dus spellen zoals Speed Cups die eigenlijk dubbel op de markt te vinden zijn. Je hebt een versie van 999 Games en een versie van Asmodee, met als enige verschil het doosje. Speed Cups is maar een voorbeeld, maar ook Boonanza, Halli Galli, Saboteur en nog vele andere spellen dragen hetzelfde verhaal met zich mee!

De spelletjes van Amigo worden meestal vertaald, maar voor vele andere titels wordt er op voorhand beslist of er iets vertaald zal worden of niet. Een titel als Deus wordt meteen vertaald, maar we kennen zoveel andere titels die niet vertaald worden, waarom toch? Dat hangt dan weer af van de verkopers, zij maken vooraf een inschatting van hoe vaak een spel verkocht zal worden. Als men voorspelt dat iets voldoende zal verkopen in het Nederlands wordt het spel vertaald, anders niet. Maar uiteraard hangt dit ook weer nauw samen met de contracten. De magie van de verkoop is meestal vrij correct, maar het blijft vaak een gok. Denk maar aan de immens populaire loombandjes van afgelopen zomer, want ook die werden hier in België verdeeld door Asmodee! De manager had er een gok op gedaan en bracht het binnen, maar dat het zó populair zou worden hadden ze dan weer niet verwacht. Al kan het omgekeerde uiteraard ook gebeuren.

Opnieuw naar die vertalingen: een vaak gehoorde commentaar luidt dat de Nederlandse vertaling vaak te laat komt, de veelspelers hebben het spel in tussentijd al in de kast liggen. In zekere zin is dat dan toch een gemiste markt, dachten we. Asmodee probeert zo snel mogelijk te vertalen nadat die beslissing gemaakt werd, maar sneller kunnen ze echt niet gaan. Anderzijds is dat ook niet hun bedoeling, ze zijn en blijven ook verdeler van de anderstalige spellen. Denk maar aan Concept, dat was heel populair toen het net uitkwam in het Engels. Het spel werd goed verkocht en vele spelers hebben het inmiddels al in hun collectie. Door nu een vertaling uit te brengen mikken ze op een nieuwe doelgroep: de familiespelers. Hun doelgroep breidt dus gewoon uit, maar de Engelse blijft bestaan.

Voor al dat vertaalwerk heb je uiteraard ook vertalers nodig, maar die vonden we niet tussen die 14 personeelsleden in Kortenberg. Voor vertalingen doet Asmodee beroep op externen. In de meeste gevallen zijn dit geen taalkundigen van opleiding maar zijn het vooral spelers, zij kennen de terminologie die gebruikt wordt in spelregels. Uiteraard wordt de kwaliteit van de vertaling wel gecheckt. Vele spellen hebben bij de vertaling een zekere subtiliteit nodig. Enerzijds heb je de Vlaamse en de Nederlandse cultuur, anderzijds heb je de cultuur in de oorspronkelijke taal. De vertaler moet dus iemand zijn die beide werelden kent! Asmodee moet de vertaling vaak nog wat subtiliteit bijbrengen, sommige spellen moeten ze dan weer volledig zelf vertalen. Bovendien laten ze bij de meeste vertalingen ook de Engelse en Franse spelregels erbij staan. Indien er dan problemen zijn kan het altijd gecontroleerd worden in een andere taal.

Dan heb je nog het verschil tussen het Nederlandstalige en het Franse gedeelte. Over het Franse gedeelte kan Asmodee niet veel zeggen: de spellen komen al toe in het Frans en moeten dan gewoon verdeeld worden. Het gamma van spellen dat in het Frans toekomt is dan ook veel uitgebreider. Over alles wat er in het Nederlands uitkomt heeft Asmodee Benelux het laatste woord. Zij beslissen of het vertaald wordt of niet en proberen daarbij een goed evenwicht te zoeken. Ze moeten niet zomaar alles vertalen want het heeft geen enkel nut om de spelers te laten verdrinken in die grote hoeveelheid nieuwe spellen. Ze proberen elk jaar een goed aantal kwalitatieve spellen in het Nederlands uit te brengen, niet te veel maar ook niet te weinig.

Lees zeker ook het derde en laatste deel van deze reeks lezen over alles wat te maken heeft met de verkoop!

We waren al een hele tijd erg benieuwd hoe het er aan toe ging bij een uitgever, daarom trokken we onze stoute schoenen aan en gingen we op bezoek bij Asmodee Benelux! We konden een dag meekijken achter de schermen en stelden vele vragen tot we een goed beeld kregen van het dagelijks leven daar in Kortenberg. Het levert alvast een minireeks van drie delen op!

Het bedrijf in Kortenberg gaat door het leven onder de naam ‘Asmodee BeNeLux’, het enige filiaal van Asmodee voor België, Nederland én Luxemburg. Vroeger ging dit bedrijf door het leven onder de naam Hodin, ze waren verdeler van Asmodee, wiens moederzetel zich in Frankrijk bevindt. In 2008 werd Hodin omgetoverd tot Asmodee Benelux. De relatie met de moederzetel in Frankrijk is sindsdien uiteraard niet weg te denken, een aantal producten moeten ze verplicht in de Benelux verdelen. Maar toch zijn er ook heel wat andere producten die ze in Kortenberg zelf kunnen kiezen. Daar gaan we graag wat verder op in!

De Asmodee Familie heeft in Frankrijk verschillende studio’s opgericht, denk maar aan Ystari, Studio Bombyx of Space Cowboys. Drie uitgevers met elk hun eigen imago die samen onder de noemer ‘Asmodee’ vallen. Daar worden de spellen bedacht en ontwikkeld. Elk van die studio’s heeft zijn eigen identiteit, een eigen genre van spellen en eenzelfde kwaliteit. Een spelletje van Ystari kan je niet vergelijken met één van Bombyx of van Days of Wonder. Het is belangrijk dat al die studio’s hun eigenheid bewaren zodat de spelers stilaan weten welke uitgever ze graag hebben en welke niet. Dat is het productiegedeelte van Asmodee, pas daarna worden de spellen verstuurd naar de verschillende filialen van Asmodee, waaronder dat in Kortenberg.

Daarnaast fungeert Asmodee Benelux ook als verdeler van andere uitgevers. Zo verdeelt Asmodee in België ook Violetta kaartjes e.d., producten die in België door Asmodee verdeeld worden maar in Frankrijk niet! Straffer nog: in België is Asmodee de verdeler van Dujardin terwijl datzelfde Dujardin in Frankrijk één van de grootste concurrenten is van hun moederzetel! Dit fenomeen is niet enkel van toepassing op Dujardin maar ook op enkele andere uitgevers.

Asmodee verdeelt vele titels zonder dat de grote menigte daar weet van heeft, het contact tussen Asmodee (als distributeur) en de uitgevers loopt in beide richtingen. Sommige uitgevers komen bij Asmodee aankloppen voor de verdeling van hun spellen, denk bijvoorbeeld aan Jumping Turtle Games, anderzijds gaat Asmodee op beurzen zoals in Essen of Nürnberg ook zelf op zoek naar uitgevers! Zo was er geweten dat Game Factory (van vb. Lift It!) op zoek was naar een distributeur voor de Benelux en Asmodee is zichzelf dan gaan aanbieden.

Het filiaal in Kortenberg staat voor Benelux, maar toch is er een groot verschil tussen wat ze verdelen in Vlaanderen, Wallonië, Nederland en Luxemburg. In Nederland werken ze bijvoorbeeld samen met TACTIC: Tactic verdeelt in Nederland voor Asmodee, Asmodee verdeelt in België voor Tactic, een zekere wisselwerking dus. In België worden alle spellen van Queen Games nog verdeeld door Asmodee, in Nederland is dat niet meer het geval.

In het gebouw in Kortenberg zijn slechts 14 mensen tewerkgesteld. Naast de manager zijn er twee administratieve medewerkers die instaan voor alle paperassen. Zowel voor het Nederlandse als voor het Franstalige gebied is er een marketingverantwoordelijke, voor beide markten is er dan ook een verkoper die de spellen aan de winkeliers voorstelt. Daarnaast zijn er twee mensen die instaan voor alle traffic management, zij houden alles wat binnen en buiten gaat nauwlettend in het oog. Tenslotte heb je uiteraard nog de mensen in het depot, daar komen de vrachtwagens dagelijks binnen om al dat leuks af te leveren en vaak dezelfde dag weer te versturen!

Lees zeker ook deel 2 van deze reeks, waarin we jullie enkele straffe verhalen over vertalingen en licenties kunnen vertellen!